Zez jest wadą wzroku, polegającą na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych. Jakie są tego przyczyny? Jak leczy się zeza? Czy można mu zapobiec?
Czym jest zez?
Zez jest chorobą, która wiąże się z zaburzeniami widzenia jednoocznego i obuocznego. Wyróżniamy kilka podziałów zezów. Jednym z nich jest podział na zeza jednostronnego (gdy zez występuje na jednym oku) i naprzemiennego (gdy zez pojawia się na zmianę na jednym i na drugim oku). Inny podział zeza to ten ze względu na kierunek odchylenia oka:
- ku górze,
- ku dołowi,
- skośny,
- rozbieżny – oko odchylone w kierunku skroni,
- zbieżny – oko odchylone w stronę nosa.
Zeza dzielimy też na ukrytego, jawnego towarzyszącego i jawnego nietowarzyszącego.
Przyczyny zeza
Zez nietowarzyszący może być wrodzony lub nabyty. Bywa dziedziczny. Zdarza się, że nie można ustalić przyczyny zeza. Jednak do przyczyn zeza zaliczamy:
- czynniki genetyczne,
- wady refrakcji,
- choroby gałek ocznych lub oczodołu,
- mięśni gałkoruchowych lub nerwów je unerwiających,
- choroby ośrodkowego układu nerwowego.
Sprawdź: Skąd bierze się daltonizm?
Objawy zeza
Zez objawia się w różny sposób i zależy to od rodzaju zeza. Zeza (z wyjątkiem ukrytego) można poznać po nieprawidłowym, nierównoległym ustawieniu gałek ocznych. Przy zezie towarzyszącym ruchy oczu są prawidłowe, ale zezujące oko widzi słabiej. Wyjątkiem jest zez naprzemienny – w jego przypadku ostrość widzenia jest w normie. Jeśli chodzi o ostrego zeza, występuje on, kiedy zez ukryty ujawnia się, pacjent widzi podwójnie, zaś ruchy gałek ocznych są prawidłowe.
Jak leczyć zeza?
Całkowite wyleczenie zeza jest możliwe przy odpowiednio wczesnym wdrożeniu leczenia. Jednak nie każdy rodzaj zeza go wymaga – przykładem jest zez ukryty. Jeśli nie wywołuje dodatkowych dolegliwości, nie musi być poddany leczeniu. Natomiast, jeżeli pojawiają się bóle głowy, oczu lub okresowe podwójne widzenie, konieczne są okulary pryzmatyczne. W przypadku dużego zeza ukrytego, który przeradza się w zeza jawnego, konieczna jest operacja. W leczeniu ukrytego zeza stosuje się również toksynę botulinową A, która ma wywołać zmniejszenie zeza ukrytego.
Jeśli mamy do czynienia z zezem jawnym towarzyszącym, konieczne może się okazać przeprowadzenie operacji. Dlatego leczenie musi zostać wdrożone możliwie jak najwcześniej. Dziecko trzeba przyzwyczaić do noszenia okularów i leczenia niedowidzenia, które odbywa się poprzez ćwiczenia na zeza i zasłanianie zdrowego oka. Z kolei zeza porażennego powinno się leczyć poprzez leczenie przyczynowe i zachowawcze. Za to drugie odpowiada okulista, który zaleca okulary pryzmatyczne i ćwiczenia mięśni gałkoruchowych. Natomiast za leczenie przyczynowe odpowiada neurolog, endokrynolog, neurochirurg, internista lub chirurg szczękowo-twarzowy. Jeżeli zez nie ustąpi po 6-12 miesiącach od jego wykrycia, przeprowadza się operację. Polega ona na wzmocnieniu lub osłabieniu wybranych mięśni oka lub obydwu oczu.
Czy można uniknąć zeza?
Generalnie, nie można zapobiec wystąpieniu choroby. Można rozpoznać ją we wczesnym etapie w wyniku badań profilaktycznych. Należy je wykonać u niemowląt w wieku 2-4 lat oraz później, gdy dziecko będzie mieć 6-7 lat. Oczywiście, jeżeli opiekunowie zauważą jakiekolwiek niepokojące objawy u dziecka, również należy zgłosić się do okulisty. Wczesne badania trzeba też wykonać u wcześniaków oraz u dzieci, które pochodzą z rodzin, gdzie stwierdzono: niedowidzenie, zeza, wady refrakcji lub wrodzone choroby oczu.
Sprawdź: Jak leczy się leniwe oko?
